شمشیر دولبه شبکه‌های مجازی و کودکانی که در آن رها شده‌اند/ چگونه از فرزندانمان در برابر شکارچیان آنلاین محافظت کنیم؟
شمشیر دولبه شبکه‌های مجازی و کودکانی که در آن رها شده‌اند/ چگونه از فرزندانمان در برابر شکارچیان آنلاین محافظت کنیم؟

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از صبح قزوین؛ فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) طی دو دهه اخیر با سرعت فزاینده‌ای توسعه پیدا کرده‌ است، پیشرفت‌های سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات از نظر اجتماعی، آموزشی و سرگرمی مزایا و فرصت‌هایی را برای کودکان و بزرگسالان به همراه آورده‌ و در واقع توسعه فناوری اطلاعات […]

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از صبح قزوین؛ فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) طی دو دهه اخیر با سرعت فزاینده‌ای توسعه پیدا کرده‌ است، پیشرفت‌های سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات از نظر اجتماعی، آموزشی و سرگرمی مزایا و فرصت‌هایی را برای کودکان و بزرگسالان به همراه آورده‌ و در واقع توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات مرتبط، فضاهای جدیدی برای تعامل و شکل گیری روابط اجتماعی با دیگران را فراهم کرده است.

اما آنچه که در استفاده کودکان و نوجوانان در فضای مجازی برای ما اهمیت دارد محافظت از آن‌ها در برابر این فضا است؛ زیرا شبکه‌مجازی مانند یک شمشیر دولبه در بین اعضای خانواده حضور دارد و جدا از مزایای انکار نشدنی که برای همگان داشته، گاه چنان زیان‌آور است که تمام اعضای یک خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

 

حسین موسوی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین با بیان اینکه نهاد خانواده امن‌ترین مکانی است که هر فردی در هنگام خستگی و احساس عدم امنیت به آن پناه می‌برد؛ اظهار می‌کند: امروز شاهد هستیم به دلیل مشخص نبودن محدوده فضای مجازی در زندگی، نهاد خانواده نیز دستخوش تغییراتی شده است.


والدین ساعت استفاده خود از فضای مجازی را مدیریت کنند

 

وی می‌افزاید: بسیاری از افراد با به اشتراک گذاشتن اتفاقات شخصی و خصوصی زندگی ‌خود یکی از اصول اساسی زندگی که داشتن حریم خصوصی است را از بین برده‌اند.

 

این جامعه شناس تصریح می‌کند: والدین برای جلوگیری از آسیب‌های فضای مجازی، در درجه اول می‌بایست ساعت استفاده خود از این فضا را مدیریت کنند؛ زیرا والدینی که خودشان درگیر شبکه‌های مجازی هستند الگوی مناسبی برای مدیریت رفتار فرزندانشان نیستند و زمانی که در استفاده از این فضا افراط می‌کنند، فرزندان هستند که متضرر می‌شوند.

 

وی با اشاره به نقش والدین در جلوگیری از آسیب‌های فضای مجازی عنوان می‌کند: والدین باید فرهنگ گفت‌وگو بین خود و فرزندانشان را در خانواده نهادینه کنند؛ هرچه صمیمیت و گفت‌وگو بین والدین و فرزندان بیشتر باشد، تاثیرپذیری این شبکه‌ها نیز کمتر می‌شود.

 

موسوی در مورد تاثیر شبکه­‌های اجتماعی و فضای مجازی در کودکان و بر روابط اعضای خانواده­ بیان می‌کند: عموما کودکان و نوجوانانی که در فضای مجازی به حال خودشان رها شده‌اند، پرخاشگر بوده و صمیمیت کمتری با اعضای خانواده، به خصوص پدر و مادرشان دارند.

 

وی ادامه می‌دهد: از آنجایی که کودکان در مرحله شکل‌گیری شخصیتشان هستند و هرچیزی را به سرعت فرا می‌گیرند، پرسه زدن آنها در فضای مجازی باعث الگوگیری از افراد اشتباه و آموزش ناصحیح بسیاری از اصول اخلاقی می‌شود.

 

این جامعه شناس در مورد روش‌های حفاظت از کودکان برای جلوگیری از آسیب‌های فضای مجازی می‌گوید: برای حفاظت کودکان از مخاطرات در فضای مجازی در قدم اول باید معنای حریم خصوصی به آنها آموزش داده شود؛ پس از آن بهتر است والدین در استفاده از این فضا مهارت پیدا کنند و فرزندانشان را در شبکه‌های مجازی دنبال کنند.

 

وی یادآور می‌شود: مدیریت زمان در استفاده از گوشی و عدم استفاده آن در زمان صرف وعده‌های غذایی و زمانی که خانواده به دور هم جمع شده‌اند نیز یک اصل مهم در کنترل استفاده اشتباه از فضای مجازی است.

والدین باید فرزند خود را در استفاده از فضای مجازی به چالش بکشند

 

موسوی بیان می‌کند: کودکان زمانی داشتن حریم خصوصی را فرا می‌گیرند که والدین نیز این حریم را برای فرزند خود ایجاد کرده باشند؛ در واقع وقتی در خانه و خانواده داشتن چهارچوب و حریم شخصی معنایی نداشته باشد؛ کودک نیز نمی‌تواند این حریم را برای خود بشناسد.

 

وی اضافه می‌کند: پس از اینکه همه در خانواده به حریم شخصی یکدیگر احترام گذاشتند، والدین باید با کودک خود در مورد اهمیت داشتن حریم خصوصی در بیرون از خانه و فضای مجازی گفت‌وگو کنند؛ همچنین به طور مستمر تنظیمات امنیت و حریم خصوصی حساب‌های کاربری فرزند خود را بررسی کنند.


این جامعه شناس تاکید می‌کند: نظارت برمحتوای شبکه‌های مجازی به صورت کلان به عهده همه ارگان‌هایی است که به نوعی از این فضا استفاده می‌کنند؛ اما در کانون خانواده پدر و مادر باید با استفاده از فیلترینگ، دسترسی فرزند خود را به بعضی از سایت‌ها و برنامه‌ها محدود کنند.

 

وی تصریح می‌کند: والدین باید فعالیت فرزند خود در فضای مجازی را به نحوی دنبال کنند که جاسوسی تلقی نشود و سعی کنند فرزند خود را در استفاده از فضای مجازی به چالش بکشند طوری‌که از این فضا در مسیر آموزش و آگاهی استفاه شود.

 

موسوی در پایان بیان می‌کند: آسیب فضای مجازی بر خانواده در ابعاد مختلف خود را نمایان می‌کند و دوری والدین و فرزندان از یکدیگر، سردی روابط، طلاق عاطفی، گسترش شکاف نسلی و از بین رفتن صمیمیت فرزندان با والدین از جمله این آسیب‌هاست.

 

به گزارش صبح قزوین؛ واقعیت این است که در عصر حاضر نمی‌توان ارتباط کودکان و نوجوانان را کاملا با فضای مجازی قطع کرد؛ اما استفاده نادرست و زیاد از این فضا نیز باعث آسیب‌های جدی همچون دوری از والدین و دنیای واقعی، پناه بردن به دوستان مجازی، بی‌حوصلگی، افسردگی، پرخاشگری، خیال‌پردازی و دیگر آسیب‌های جسمی می‌شود.

 

چگونگی محافظت بهتر از کودکان در برابر شکارچیان آنلاین


آرزو سلخوری در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین اظهار می‌کند: اینترنت ابزاری خنثی برای انتشار داده‌هاست که می‌تواند مزایای زیادی داشته باشد و به عنوان یک منبع آموزش برای افراد در هر سن و ظرفیت استفاده شود، در عین حال می‌شود از اینترنت برای دام‌های آنلاین یا اهداف منفی استفاده کرد و در این میان کودکان بیشتر در معرض خطر چنین دام‌هایی هستند.

 

وی می‌افزاید: بحث در مورد چگونگی محافظت بهتر از کودکان در برابر شکارچیان آنلاین و در عین حال استفاده مثبت از این فضا همواره مورد تاکید جامعه شناسان است، با گذر زمان و دسترسی به اینترنت همراه، اشتراک فایل، پیام رسان فوری، اتاق گفتگو، بازی‌های تعاملی چند نفره و دوربین‌های وب؛ انواع جدیدی از خطر در فضای مجازی در حال رشد است.

 

عضو  انجمن سواد رسانه‌ای ایران بیان می‌کند: اگر فرزندان استفاده عاقلانه از فضای مجازی را بیاموزند، می‌توانند هنگام استفاده از اینترنت با تمام منابع موجود در امنیت باشند؛ مانند یک کتابخانه بی‌نهایت، وب می‌تواند با اطلاعاتی که در اختیار دارد برای همگان مفید باشد، اما والدین باید در مورد خطرات زیادی که این دسترسی برای فرزندان آن‌ها ایجاد می‌کند هوشیار باشند.

 

وی اضافه می‌کند: از آنجا که امروزه بچه‌ها اغلب نسبت به والدین خود در مورد این تکنیک‌های ارتباطی بسیار باهوش‌ترند، دانش و عادت آن‌ها می‌تواند والدین را بترساند، همیشه نمی‌توان فهمید که چه موقع و چگونه باید وارد عمل شویم؛ با این حال، برای اینکه فرزندان خود را ایمن نگه داریم باید از آن‌ها محافظت کنیم.

 

نظارت بر رفتار کودکان در فضای مجازی نباید به صورت مچ‌گیری باشد

 

سلخوری ادامه می‌دهد: والدین نقش اساسی در محافظت از فرزندان خود در برابر آسیب‌ها و تهدیدها دارند، نظارت بر رفتار کودکان در فضای مجازی نباید به صورت مچ‌گیری یا ارتباط پلیس و متهم باشد بلکه باید محدودیت‌هایی تعیین و قوانینی وضع کنیم، بهتر است در مورد استفاده از تلفن همراه با نوجوان خود در مورد قوانین مذاکره کنید و خط مشی استفاده از اینترنت و داده‌های خانوادگی را تنظیم کنید.

 

وی عنوان می‌کند: هنگام تنظیم قوانین فضای مجازی، میزان آسیب پذیری و همچنین سن و مرحله رشد کودک را در نظر بگیرید؛ به عنوان مثال، قوانین برای استفاده از اینترنت برای کودکان نسبت به نوجوانان باید محدودتر باشد.


 

عضو انجمن سواد رسانه‌ای ایران بیان می‌کند: با توجه به این که در روزهای کرونایی کودکان از طریق فضای مجازی درس می‌خوانند، والدین باید سطح دانش و آگاهی خود و کودکانشان را در این زمینه بالا ببرند، باید موارد متعددی به کودکان آموزش داده شود.

 

وی عنوان می‌کند: والدین باید محدودیت زمانی را برای استفاده از تلفن و تبلت برای کار در فضای مجازی در نظر بگیرند و سعی کنند هنگام استفاده از دستگاه‌های هوشمند در کنار کودکان و نوجوانان باشند.

 

سلخوری تصریح می‌کند: توصیه می‌شود محل قرارگیری رایانه دارای اینترنت در مکانی در دسترس باشد، همچنین کودک نباید در اتاق خواب خود یا فضای شخصی به اینترنت دسترسی داشته باشد و نیاز است که والدین هر از چندگاهی تاریخچه سرچ او را بررسی کنند.

 

وی یادآور می‌شود: بی توجهی به پیام‌های ناشناس را به کودکان آموزش دهید مثلاً اگر نمی‌دانید فرستنده پیام کیست، کنجکاوی خود را کنار بگذارید و پیام را نادیده بگیرید، چنین پیام‌هایی ممکن است نه تنها آرامش خانواده را بر هم بزند، بلکه گاهی اوقات بدافزار و ویروس‌هایی را نیز به همراه دارد.

 

عضو انجمن سواد رسانه‌ای ایران می‌گوید: خطرات موجود در دنیای سایبری اگرچه بزرگ و ترسناک است؛ اما خانواده و خانه می‌تواند ایمن و پناهگاه کودکان و نوجوانان باشد و خانواده‌ها می‌توانند منابع مهمی را برای محافظت فراهم کنند.

 

به گزارش صبح قزوین؛ اینترنت می‌تواند خطرات جدی برای کودکان ایجاد کند؛ همچنین می‌تواند درهای شگفتی را برای آن‌ها باز کند که نسل‌های قبلی حتی نمی‌توانستند رویای آن را داشته باشند اما باید مراقب بود؛ زیرا کودکان هنوز مرزهای اجتماعی را درک نمی‌کنند و ممکن است اطلاعات قابل شناسایی شخصی را بصورت آنلاین ارسال کنند؛ لذا عدم نظارت والدین بر فعالیت‌های آنلاین کودکان می‌تواند جبران ناپذیر باشد.

 

بومیان عصر دیجیتال، زندگی بدون رسانه را بلد نیستند


معصومه نصیری در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین با بیان اینکه امروز زیست در جهان شبکه‌ای سبب شده است زیست دیجیتال به عنوان فضای جدید بر مختصات خانواده و روابط آن سایه بیندازد، اظهار می‌کند: قطعا در صورت عدم اتخاذ روش‌های دقیق مدیریت رسانه و تدوین رژیم مصرف، می‌توان شاهد اثرات میان‌مدت و بلندمدت قابل توجهی همچون اعتیاد دیجیتال و جایگزینی تعاملات مجازی با واقعی بود.

 

وی تاکید می‌کند: اولین و مهمترین نکته همان ضرب‌المثل همیشگی است که می‌گویند «رطب خورده منع رطب کی کند» این یعنی شما زمانی موفق به تغییر یا وضع الگوهای جدید رفتاری برای فرزندتان خواهید بود که خودتان متهم ردیف اول استفاده افراطی از رسانه نباشید.

 

این مدرس سواد رسانه‌ای بیان می‌کند: تنها زمانی فرزند شما خواهد پذیرفت رفتار و مصرف رسانه‌ای هدفمند و قاعده‌مند داشته باشد، که شما خودتان جلوتر از او ساکن خوش‌نشین این فضا نباشید و شما نمی‌توانید به او بگویید عکس‌های خصوصی از مهمانی‌ها یا مسافرت‌ها را در فضای مجازی منتشر نکن اما با حضور در صفحات مرتبط با شما در شبکه‌های اجتماعی با عکس سفره شامتان مواجه شود.

 

وی با بیان اینکه کودکان آن چیزی را دیده و الگو قرار می‌دهند که ما رفتار می‌کنیم نه آنچه می‌گوییم، ادامه می‌دهد: امروز متاسفانه شاهد رفتارهایی از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی هستیم که نشانگر عدم نظارت و آموزش توسط خانواده و نهادهای رسمی متولی آموزش است.

 

نویسنده کتاب اصول آموزش سواد رسانه‌ای به کودکان تصریح کرد: توضیح درباره حریم خصوصی و تعریف آن، تعریف غریبه و آشنا در این فضا، آشنایی با زورگیری و قلدری سایبری از مهارت‌هایی است که ابتدا خانواده باید خود با آن آشنا باشد و سپس به فرزند خود بیاموزد.

 

وی در ادامه شکاف دیجیتال و آگاهی را پاشنه آشیل خانواده‌ها در زمینه والدگری در عصر رسانه دانست و افزود: کودکان و نوجوانان به علت فراغت بیشتر و کنجکاوی زیادی که برای شناخت جهان اطرافشان دارند، سرعت بالایی دارند و سریع تر از والدین به وسائل دیجیتال مسلط می‌شوند و این نکته شایع فقط در ایران نیست بلکه در تمام جهان وجود دارد تا جایی که از آن به شکاف دیجیتالی یاد می‌کنند.


 

این مدرس سواد رسانه‌ای در پایان از کودکان به عنوان بومیان فضای دیجیتال و از والدین به عنوان مهاجران این فضا نام برده و عنوان می‌کند: در کنار توانمندسازی و آموزش کودکان، باید به این تفاوت نسلی نیز واقف و آگاه باشیم به هر حال این کودکان تنها نسلی از بشر هستند که والدین آنها هم عصر بی‌ارتباطی را تجربه کرده‌اند و هم عصر دیجیتال را و با علم به این موضوع و اینکه بومیان عصر دیجیتال، زندگی بدون رسانه را بلد نیستند، باید برای مدیریت این فضا تدبیری اندیشید.

 

به گزارش صبح قزوین؛ هرکدام از نهادهای متولی مانند آموزش و پرورش و صدا و سیما می‌توانند در کمرنگ کردن یا استفاده صحیح کودکان از فضای مجازی موثر باشند؛ زیرا شبکه‌های مجازی اصولا دارای محتواهایی هستند که چه کودکان و چه بزرگسالان را ساعت‌ها در طول شبانه روز سرگرم می‌کند؛ بنابراین عمده‌ تلاش این نهاد‌ها باید در راستای ایجاد محتوایی باشد که هم از نظر جذابیت و هم از نظر محتوایی کودکان را جذب خود کند.

 

استفاده بی‌رویه فضای مجازی و ایجاد خلا عاطفی و ارتباطی بین اعضای خانواده

 

حجت الاسلام عباسی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین اظهار می‌کند: در بحث مربوط به فضای مجازی با دو بخش محتوایی و فرهنگ درست استفاده از آن مواجه هستیم؛ چراکه فضای مجازی به جهت جذابیت‌های که دارد ولو اینکه محتوای خوبی هم داشته باشد به حدی افراد را مشغول خود می‌کند که از سایر امورشان باز می‌مانند و این یک روی سکه فضای مجازیست و روی دیگر آن، محتوای نامناسب است.

 

وی می‌افزاید: باید توجه داشته باشیم که تمرکز کردن زیاد در فضای مجازی و استفاده از گوشی هوشمند هم می‌تواند به جهت جذابیت‌های سمعی و بصری شبکه‌های مجازی، برای کودکان آسیب‌زا باشد.

 

عباسی با اشاره به راهکارهای مدیریت فضای مجازی می‌گوید: برای این منظور باید غیر از فضای آموزشی و درسی شاد، حتما برای فرزندان به شکل‌های مختلف فضای فعالیت بدنی، بازی و حرکتی را در نظر بگیریم؛ زیرا داشتن فضای بازی و حرکتی یکی از راهکارهایی است که موجب می‌شود کودکان کمتر دچار تبعات منفی شبکه‌های مجازی شوند هرچند کرونا محدویت‌هایی در این زمینه ایجاد کرده است.

 

تغییر سبک زندگی از جمله آسیب‌های تهدیدکننده فضای مجازی

 

وی ادامه می‌دهد: همواره تاکید داریم که والدین تا جایی که ممکن است در مقابل دیدگان فرزندانشان مشغول فضای مجازی نشوند؛ زیرا استفاده بی رویه موجب ایجاد خلا عاطفی و ارتباطی در بین اعضای خانواده می‌شود.

 

این کارشناس مذهبی بیان می‌کند: والدین باید برای فضای زندگی مجازی خود زمان ثابت و برنامه‌ریزی شده‌ای داشته باشند به عبارتی به فرهنگ استفاده درست از آن آگاه باشند.

 

وی با اشاره به آسیب‌های فضای مجازی تصریح می‌کند: آموزش و ارتباط زودهنگام با محتواهای غیرمناسب از جمله آسیب‌های فضای مجازی است؛ زیرا برخی از اطلاعات و آموزه‌ها را کودکان باید در سنین خاصی دریافت کنند ولی در فضای مجازی مدیریت و کنترل در دستان خودِ کاربر است که شاید دسترسی به یک سری مباحث مناسب سن آنها نباشد.

 

 

عباسی در پایان بیان می‌کند: اعتیاد رسانه‌ای، تغییر سبک زندگی، تلف شدن عمر فرد، در معرض مفاسد اخلاقی و اجتماعی قرار گرفتن، دیدن و شنیدن محتواهای نامناسبی که گاه مناسب گروه سنی کودکان نیست یا مطالبی که اصلا مناسب هیچ گروه سنی نیست از جمله آسیب‌های استفاده نادرست از فضای مجازیست.

 

به گزارش صبح قزوین؛ با توجه به اینکه با گسترش علم و تکنولوژی، لزوم استفاده از علم نوین و حضور در فضای مجازی و استفاده از امکانات و اطلاعات آن امر غیرقابل اجتنابی است؛ لذا ضرورت دارد که به دنبال اقدامات موثر برای استفاده بهینه و جلوگیری از آثار مخرب آن بود.

 

فعال شدن جوانان این مرزوبوم برای تولید محصولات بومی، ملی و متناسب با فرهنگ کشور، تبلیغ و نشر محتواهای ایرانی اسلامی، ایجاد گفتمان در فرهنگ استفاده از نرم افزارها، اپلیکیشن‌ها و امکانات مختلفی که در داخل ساخته می‌شود و مدیریت آن به دست خودمان است از جمله موارد تاثیرگذار جهت مقابله با آثار مخرب محتواهای نامناسب فضای مجازی به ویژه برای کودکان و نوجوانان است.

انتهای پیام/